Ülkemizde yayınlanan beslenme rehberlerinde, sağlıklı bireyler için besin öğesi dağılımının karbonhidrat için %50-60, protein için %12-15, yağ için ise %30 şeklinde olması gerektiği önerilir. Ketojenik diyette ise karbonhidrat alımı sınırlandırılırken protein alımı bir miktar arttırılır (%25'i geçmemeli) ve geri kalan enerji açığı yağlar ile tamamlanır. Karbonhidrat alımı sınırlandırıldığı için beynin ana enerji kaynağı olan glikoz vücutta yetersiz kalır ve beyine enerji sağlamak için karaciğerde keton cisimleri denen maddeler üretilmeye başlanır. Böylelikle vücut, ketojenik diyetin amacı olan ketosis evresine girmiş olur.
Yağlar vücudumuz için hayati öneme sahiptir, ancak yanlış yağların çok fazla tüketilmesi durumunda da tehlikeli olabilirler. Ketojenik diyete katılan birkaç farklı yağ türü vardır. Farklı gıdalar genellikle çeşitli yağ kombinasyonlarına sahiptir, ancak sağlıksız yağlardan kaçınılması gerekir. İşte ketojenik diyette tüketilmesi ve tüketilmemesi gereken yağlar.
Doymuş yağlar: Ketojenik diyette doymuş yağları tüketebilirsiniz. Bu yağlara örnek verecek olursak tereyağı ve hindistan cevizi yağını tüketebilirsiniz.
Tekli doymamış yağlar: Ketojenik diyette tekli doymuş yağları da tüketebilirsiniz. Bu yağlara örnek verecek olursak zeytinyağı, avokado yağı ve fındık yağıdır.
Trans yağlar: Trans yağlardan tamamen kaçınmak gerekir. bu yağlar raf ömrünü değiştirmek için içerisine kimyasal yerleştirilmiş yağlardır. kalp hastalığı gibi çeşitli ölümcül hastalıklara neden olan bu yağları tüketmekten kaçınmanız gerekir.
Diyette tüketilebilecekler:
Yağ ve tereyağı (hindistan cevizi yağı, doğal tereyağ)
Avokado
Fındık, fıstık, ceviz, kaju vs.
Yumurta
Beyaz ve kırmızı etler
Mantar
Bol lifli yeşil sebzeler ve domates
Süt hariç tüm tam yağlı süt ürünleri
Diyette tüketilemeyecekler:
Hiçbir unlu mamül
İşlenmiş et (sosis, salam)
Yüksek şeker ve karbonhidratlı sebzeler (örn. patates ve mısır)
Alkol
Şekerli mısır gevreği
Ketojenik diyette porsiyon miktarı ise tamamen kişiye özgü olarak hesaplanmaktadır. Bu süreçte en önemli nokta ketozis durumunun yaşanması için günlük 50 gramın altında karbonhidrat tüketmek gerekir. Protein miktarı ise kilogram başına 1,2 gramdan hesaplanarak geriye kalan enerji miktarı yağdan sağlanması gerekir. Örneğin, 1800 kaloriden hesaplanan bir ketojenik diyet için, 180 kalori karbonhidrat, 432 kalori protein ve 1148 kalori yağdan sağlanmalıdır.
Porsiyon miktarları ise şu şekilde olabilir; 3-4 adet yumurta 3-4 dilim peynir 8-9 adet köfte ya da 240 gr. tavuk/balık 2 porsiyon süt ve süt ürünleri 1 dilim ekmek ya da 1 kepçe çorba 2 porsiyon sebze 8 porsiyon yağ (3-4 tatlı kaşığı zeytin yağ, 10-15 adet badem/fındık ya da 10 adet tam ceviz, 10-15 adet zeytin )
Ketojenik diyetin zayıflatmasının başlıca nedenleri;
Vücut yağını ana enerji kaynağı olarak kullanması
Kalori alımını azaltması
Sürekli açlık halini ortadan kaldırıp iştahı düzenlemesidir.
Kimler ketojenik diyet yapmamalıdır?
Hamileler ve emzirenler
Gelişim dönemindeki sağlıklı çocuk ve gençler
Anoreksiya gibi yeme bozuklukları olanlar
Çocukluk döneminde teşhis edilen nadir metabolik durumları (örneğin vücudun keton yapma ve kullanma yeteneğine müdahale eden enzim eksikleri) olan bireyler bu diyeti uygulamamalıdır.
Önümüzdeki hafta 'Korona Günlerinde Beslenme' adlı yazımızda buluşmak üzere.
Diyetisyen Deniz Yılmaz
